Giáo dục con bạn - lời khuyên của giáo sư John Vũ về trách nhiệm và cách giáo dục con của cha mẹ

Giáo sư John Vũ là một nhà khoa học gốc Việt thành công tại Mỹ. Ông giảng dạy tại Carnegie Mellon University, và dành nhiều thời gian chia sẻ về các chủ đề khoa học kỹ thuật cho người Việt, trả lời email xin tư vấn của các phụ huynh hay các bạn trẻ. Trước thềm năm học mới, xin chia sẻ với các phụ huynh một bài viết đăng trong tháng 8 trên website science-technology.vn của giáo sư.

Tuần trước tôi nhận được một email một bà mẹ viết: “Thật khó nuôi nấng con cái trong thời đại thay đổi này cho những người như chúng tôi. Các gia đình khác cho con cái họ đi học thêm về giáo dục hay tới trường STEM để học công nghệ và robotics, nhưng chúng tôi không kham nổi việc đó. Chúng tôi lo lắng rằng con cái chúng tôi sẽ bất lợi khi chúng lớn lên. Chúng tôi không biết phải làm gì? Xin thầy lời khuyên.”

Đáp: “Mọi bố mẹ đều biết rằng điều họ làm cho con cái họ hôm nay sẽ trở thành quan trọng trong mười hay hai mươi năm năm tới. Nếu bạn giáo dục chúng đúng, chúng sẽ làm tốt, nhưng nếu không, chúng có thể bị thất thế. Khi bố mẹ biết được về con cái được điểm cao ở những bài kiểm tra nào đó và làm tốt trong cuộc sống, họ cho con cái họ tới trường dạy kèm thêm, nhưng sự kiện là nhiều đứa trẻ có điểm kiểm tra cao nhất có thể không thành công như được mong đợi. Khi họ biết rằng ngày nay trẻ em phải biết công nghệ, họ cho con cái họ tới các trường kĩ thuật, nhưng sự kiện là công nghệ thay đổi nhanh, điều họ học hôm nay có thể không là điều họ sẽ cần khi lớn lên.

Theo ý kiến tôi, điều trẻ em cần ngày nay là “Giáo dục Đúng” về trách nhiệm của họ, để cho họ có thể trưởng thành là người có trách nhiệm cho gia đình học, và đất nước họ. Tâm trí của trẻ em giống như trang giấy trống; nó tuỳ vào bố mẹ và thầy giáo “viết vào.” Nếu bạn dạy chúng tính trung thực, chúng sẽ trở thành người trung thực; nếu bạn dạy tính trách nhiệm, chúng sẽ trở thành người có trách nhiệm. Điều đó là tuỳ bạn đưa bao nhiêu nỗ lực và thời gian vào giáo dục chúng; chúng sẽ trưởng thành tương ứng.  Có câu ngạn ngữ cổ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.” Nghĩa là tuỳ ở cách trẻ em được giáo dục, và không có giáo dục tốt từ bố mẹ và thầy giáo, trẻ em sẽ ở dưới ảnh hưởng của người khác. Lời khuyên của tôi cho các bậc cha mẹ và nhà giáo dục là suy nghĩ cẩn thận về nghĩa vụ của bạn về cách giáo dục con cái bạn để chúng có thể trở thành người đạo đức và công dân tốt trong tương lai.

Dạy con có trách nhiệm - Ảnh minh họa, nguồn: Internet

Ngày nay nhiều bố mẹ quá bận rộn cho nên họ “khoán ngoài” việc giáo dục con cái họ cho “trường học thêm,” nhưng điều học sinh học trong các trường này chỉ là “kĩ năng cần thiết” để thi đỗ bài kiểm tra, nhưng KHÔNG ĐỦ cho họ trưởng thành và có trách nhiệm cho bản thân họ. Các trường này dạy học sinh ghi nhớ sự kiện để đỗ kì thi, nhưng không giúp họ xây dựng thói quen học tập tốt mà có thể dẫn tới thái độ “học cả đời” và nuôi dưỡng họ để có trách nhiệm về điều họ làm.

Nhiều trường trong các trường này đã không hoàn thành được sứ mệnh giáo dục của họ vì lòng tham và sự vô trách nhiệm của họ. Giáo dục đã trở thành “kinh doanh để làm tiền” thay vì giáo dục đúng cho học sinh. Một số trong các trường này cũng dạy cho học sinh ganh đua lẫn nhau, cho nên “Đỗ và Trượt” được coi là “Thành công và Thất bại.” Trong kiểu giáo dục này, học sinh học ở tuổi rất sớm đã hung hăng với người khác, để là người đứng đầu, và đạt tới mục đích của họ bất kể hậu quả. Khi những học sinh này lớn lên, mọi điều họ đều muốn là chiếm vị trí đầu, là nổi tiếng, và làm ra tiền thay vì làm cái gì đó cho xã hội của họ tốt hơn hay giúp đỡ người khác.

Tôi tin việc dành thời gian cho con bạn là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm vì sự phát triển và giáo dục của chúng. Nó KHÔNG có nghĩa là bạn phải dành nhiều thời gian, mà là “thời gian hiệu quả.” Chẳng hạn, ở Mĩ và châu Âu, phần lớn bố mẹ đều dành thời gian đọc cùng con cái họ. Đọc sách có thể giúp cho trẻ em phát triển tri thức về thế giới, về các thứ bao quanh chúng, và hỗ trợ chúng làm giầu cho tưởng tượng của chúng. Vài năm trước, tôi đã đọc từ một cuốn sách Tâm lí trẻ thơ rằng trẻ em có “cách đặc biệt” để làm cho bố mẹ chúng biết rằng chúng cần họ. Khi chúng còn rất nhỏ, chúng khóc để đòi thời gian với bố mẹ; ở nhà trẻ, chúng cư xử xấu để có được sự chú ý của bố mẹ; ở trường tiểu học, chúng có thể đánh nhau với bạn trong lớp để làm cho bố mẹ phải bước vào. Về căn bản, đó là cách của chúng để làm cho bố mẹ phải dành thời gian với chúng.

Đọc sách cùng con - Ảnh minh họa, nguồn: Internet

Dành thời gian với con cái, cung cấp cho chúng các cơ hội để học từ bạn và bất kì cái gì bạn muốn chúng học. Quan trọng hơn cả, nó cung cấp cho bạn và con bạn thời gian để kết nối và phát triển mối quan hệ. Bạn không cần cho con bạn vào trường học thêm đặc biệt, nhưng bạn có thể dành thời gian cùng chúng làm cái gì đó mà cả hai cùng thích thú. ĐỪNG lo nghĩ rằng con bạn sẽ bị thất thế vì trẻ em học đầu tiên là từ quan sát và học từ bố mẹ chúng. Khi bạn ở cùng chúng, đây là thời gian bạn có thể giáo dục chúng. Bạn không phải nói nhiều vì điều bạn làm là đủ cho chúng học. Chẳng hạn, nếu bạn thích đọc sách, con bạn sẽ phát triển thói quen đọc sách tốt cho dù bạn không nói bất kì cái gì vì chúng học từ hành vi của bạn. Tất nhiên, nếu bạn dành phần lớn thời gian để xem ti vi, hay chơi trò chơi video, con bạn có thể  nhiễm thói quen đó rất nhanh. Về căn bản, tuỳ bạn về cách bạn muốn giáo dục con bạn bằng việc đầu tư vào thời gian chất lượng với chúng.

GS John Vũ

Nguồn: science-technology.vn