Close reading - kỹ năng đọc kĩ nghĩ sâu

Cùng tìm hiểu về Close reading (tạm dịch: kỹ thuật đọc sâu văn bản) được khuyến nghị là kỹ năng đọc quan trọng nhất mà giáo viên cần phải dạy cho học sinh, nhất là ở hai bậc học: tiểu học, trung học.

1. Định nghĩa Close reading

1.1. Close reading là gì?

Close reading, hay còn gọi là kỹ năng đọc sâu văn bản, là việc phân tích một cách sâu sắc, có sử dụng óc suy xét, tập trung vào những chi tiết hay mô thức nổi bật nhằm có được sự hiểu biết chính xác hơn và sâu hơn về dạng văn bản, ý nghĩa văn bản…

1.2. Ý nghĩa của Close reading đối với học sinh

Việc sở hữu kỹ năng Close reading đem lại nhiều lợi ích đối với học sinh, cụ thể: 

• Giúp học sinh hiểu tại sao chúng ta cần đọc.
• Khích lệ óc suy xét (hay quen gọi với tên Tư duy phản biện), đối thoại và thấu hiểu.
• Là một trong những công cụ phân tích chủ yếu được sử dụng ở Giáo dục bậc cao (giáo dục đại học).

Dưới đây là bảng so sánh sự khác nhau giữa người học sở hữu và không sở hữu kỹ năng Close reading, giúp bạn có thể hiểu hơn về tầm quan trọng khi nắm vững kỹ năng này:

2. Tiêu chuẩn đánh giá kỹ năng Close reading

(Ảnh: Scholastic)

Để đánh giá được kỹ năng Close reading, học sinh cần sở hữu những kỹ năng sau đây:

• Đặt và trả lời câu hỏi về văn bản.
• Khám phá ngôn ngữ và tác động của ngôn ngữ đối với ý nghĩa văn bản.
• Liên hệ tới các chi tiết trong văn bản để chứng minh ý tưởng của mình.
• Trích dẫn được bằng chứng trong hoạt động phân tích văn bản của mình.
• Quyết định chủ đề thông qua các chi tiết văn bản.
• Phân tích cấu trúc và lựa chọn từ ngữ của tác giả.
• Nghiên cứu về sự phát triển của nhân vật thông qua diễn biến trong văn bản.

Việc sở hữu đầy đủ những kỹ năng trên sẽ chứng tỏ người học có khả năng Close reading tốt, tức là có thể đọc hiểu sâu, phân tích ý nghĩa tiềm ẩn và đánh giá nội dung một cách chặt chẽ.

3. 10 câu hỏi những người sở hữu kỹ năng Close reading từng đặt

Những người có kỹ năng Close reading thường đặt ra các câu hỏi giúp họ phân tích sâu sắc nội dung văn bản. Dưới đây là 10 câu hỏi điển hình mà họ từng tự hỏi khi đọc:

1. Văn bản nói về điều gì?
2. Ai là độc giả của văn bản?
3. Ai được nhắc đến trong văn bản?
4. Điều gì xảy ra trong văn bản?
5. Tôi chú ý đến từ nào?
6. Tâm trạng hay cảm nhận toát lên từ văn bản là gì?
7. Phần này liên quan tới điều xảy ra trước và sau đó như thế nào?
8. Điều gì không được đề cập đến?
9. Tác giả có ý gì khi viết…?
10. Tại sao tác giả lại viết văn bản này? 

4. Cách dạy trẻ rèn luyện kỹ năng Close reading

Trong quá trình đồng hành cùng trẻ học cách Close reading, phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ sử dụng các biểu tượng khi thực hành kỹ năng Close reading. Phương pháp này giúp trẻ chủ động hơn trong quá trình đọc, biến việc đọc sách thụ động thành một hoạt động tích cực và thú vị. Đồng thời, việc tự điền các biểu tượng kích thích trẻ cần phải tự suy nghĩ, phân tích và đưa ra ý kiến của mình về nội dung văn bản.

Dưới đây là một số biểu tượng khi thực hành kỹ năng Close reading mà phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ:

Các biểu tượng sử dụng khi thực hành kỹ năng Close reading (Ảnh: Pinterest)

Chú thích:

• Ngôi sao: Đây là 1 chi tiết/thông tin quan trọng
• Vòng tròn: Từ quan trọng
• Dấu hỏi: Mình thắc mắc về điều này
• Dấu chấm than: Điều này thật thú vị hoặc gây ngạc nhiên
• Chữ C: Mình có một liên hệ với điều này
• Trái tim: Đây là phần mình thích nhất

Bên cạnh phương pháp dùng biểu tượng, dưới đây là một số bí quyết hướng dẫn trẻ thực hành kỹ năng Close reading hiệu quả:

4.1. Sử dụng các đoạn văn bản ngắn

Phía sau một hộp ngũ cốc hoàn toàn có thể được dùng để đọc một sách chi tiết, sâu sắc. Do đó, nếu phụ huynh muốn giúp đỡ con sở hữu kỹ năng đọc quan trọng này, chớ vội bắt đầu bằng những tác phẩm đồ sộ như “Chiến tranh và hoà bình”. Hãy thử một bài thơ hay một đoạn văn ngắn rồi tiến dần lên từ đó.

4.2. Để trẻ chỉ dẫn hướng đi

Bắt đầu bằng việc hỏi con xem tại sao trẻ lại chú ý đến văn bản. Sử dụng quan sát của trẻ như điểm khởi đầu cho việc thảo luận, bàn bạc.

4.3. Giữ trọng tâm hướng vào văn bản

Khi tất cả các cuộc đối thoại đều có nguy cơ sa đà sang một hướng khác, đừng ngại chuyển hướng trẻ trở về nội dung chính. Phụ huynh thậm chí có thể dùng tay ra dấu để khích lệ con chứng minh điều trẻ nói bằng những ví dụ từ văn bản.

4.4. Hướng dẫn trẻ đặt câu hỏi phù hợp

Phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ đặt các câu hỏi phù hợp trong quá trình đào sâu văn bản qua các bước dưới đây:

Bước 1: Tìm kiếm các chứng cứ

• Những từ nào khiến mình chú ý nhất?
• Văn bản nói đến ai và tại sao?
• Điều gì có vẻ là quan trọng nhất?

Bước 2: Đặt câu hỏi

• Mình có những câu hỏi nào nhỉ?
• Mình nghĩ điều tác giả đang cố truyền đạt là gì?
• Liệu có điều gì bị bỏ lỡ trong văn bản không?

Bước 3: Bày tỏ quan điểm

• Mình nghĩ… bởi vì…
• Theo văn bản thì…, vậy nên…
• Ý chính của văn bản là… Có 3 lý do giải thích tại sao mình nghĩ thế.

Bước 4: Chứng minh quan điểm

• Có thể đoán gì về câu chuyện qua những manh mối của nó?
• Khi đọc lại văn bản, những chi tiết nào thu hút chú ý nhất?
• Điều quan trọng nhất cần chia sẻ ở đây là gì?

5. Lấy văn bản phù hợp để luyện tập kỹ năng Close reading ở đâu?

Với tiếng Việt, phụ huynh và giáo viên có thể tìm hiểu về Close Reading và tìm văn bản phù hợp tùy theo độ tuổi, năng lực của trẻ.

Với tiếng Anh, khi mua licence sử dụng Raz-Plus, phụ huynh được cấp cả tài khoản teacher để khai thác rất nhiều học liệu về Close Reading mà các chuyên gia ngôn ngữ của Learning A-Z đã thiết kế bài bản. Đi kèm từng văn bản có sẵn các hướng dẫn và câu hỏi cho học sinh luyện kĩ năng Close Reading với văn bản này.

TÌM HIỂU & HỌC THỬ KIDS A-Z 

MUA DÙNG KIDS A-Z

Để lấy văn bản phù hợp cho trẻ đọc trên Raz-Plus, phụ huynh thực hiện các bước như sau:

Bước 1: Truy cập vào trang web chính thức của Raz-Plus, chọn Resources > Comprehension > Close read passages

Bước 2: Chọn lớp học và văn bản phù hợp với trẻ để bắt đầu thực hành kỹ năng Close reading

BTV Con Tự Học

Tham khảo từ We are teachers