Tổng hợp lý thuyết và bài tập đo độ dài lớp 1

Đo độ dài là một nội dung nền tảng trong chương trình Toán lớp 1, giúp học sinh hình thành tư duy không gian và khả năng định lượng. Trong bài viết dưới đây, Giáo dục Con Tự Học sẽ chia sẻ những lý thuyết và các dạng bài tập đo độ dài lớp 1 thường gặp, cũng như cách hướng dẫn trẻ học đo độ dài hiệu quả tại nhà.

1. Lý thuyết đo độ dài lớp 1

Trước khi làm quen với các bài tập đo độ dài lớp 1, trẻ cần được hiểu rõ các khái niệm cơ bản và các đơn vị đo độ dài quen thuộc. Đây là nền tảng để bé có thể tiếp cận dễ dàng với các bài tập toán lớp 1 đo độ dài sau này.

1.1. Khái niệm dài hơn, ngắn hơn

Khái niệm dài hơn và ngắn hơn. Ảnh. SGK Toán 1 Kết nối

Ở lớp 1, trẻ bắt đầu tiếp cận khái niệm so sánh độ dài giữa hai hoặc nhiều vật. Trẻ sẽ được học cách sử dụng các từ “dài hơn”, “ngắn hơn”, “bằng nhau” để mô tả sự khác nhau về chiều dài.

Ví dụ:

• Cây bút chì dài hơn chiếc tẩy.
• Chiếc khăn tay màu đỏ ngắn hơn chiếc khăn tay màu xanh.
• Hai que tính dài bằng nhau.

Thông qua việc quan sát và so sánh trực quan, trẻ sẽ dần hình thành tư duy đo lường – bước đầu giúp con tiếp cận tốt hơn với các bài tập toán đo độ dài lớp 1.

1.2. Tìm hiểu về đơn vị đo độ dài

Sau khi đã có khái niệm so sánh, trẻ sẽ được làm quen với các đơn vị đo độ dài thông qua hai nhóm: đơn vị đo không chuẩn và đơn vị đo chuẩn.

a) Đơn vị đo không chuẩn

Đo độ dài bằng gang tay. Ảnh. SGK Toán 1 Kết nối

Đây là những đơn vị đo quen thuộc trong đời sống dùng để đo độ dài một cách gần đúng. Một số đơn vị không chuẩn gồm:

• Gang tay: khoảng cách từ ngón cái đến ngón út khi xòe rộng bàn tay.
• Sải tay: khoảng cách từ đầu ngón tay giữa bên này sang đầu ngón tay giữa bên kia khi dang hai tay ngang vai.
• Bước chân: chiều dài một bước đi thông thường của trẻ.

Ví dụ: Bé có thể dùng gang tay để đo chiều dài chiếc bàn, đếm bước chân để đo chiều dài hành lang,...

b) Đơn vị đo chuẩn

Đơn vị đo cm. Ảnh. SGK Toán 1 Kết nối

Khi đã quen với đo lường bằng cách ước lượng, trẻ sẽ học đến đơn vị đo chuẩn là xăng-ti-mét (cm). Đây là đơn vị đo chuẩn đầu tiên mà trẻ được tiếp xúc trong chương trình học lớp 1, thường được đo bằng thước thẳng có chia vạch.

• 1 cm là khoảng cách giữa hai vạch cm liền nhau trên thước.
• Trong bài học về đơn vị đo độ dài xăng-ti-mét, trẻ sẽ được học cách đặt thước đúng, đọc số đo chính xác và viết kết quả kèm theo đơn vị.

Việc hiểu rõ và sử dụng đúng đơn vị đo là điều cần thiết khi làm các bài tập toán lớp 1 đo độ dài, giúp trẻ chuyển từ đo ước lượng sang đo chính xác, phục vụ tốt cho học tập và đời sống hàng ngày.

2. Các dạng bài tập đo độ dài lớp 1

Sau khi nắm vững lý thuyết, trẻ sẽ được thực hành các bài tập đo độ dài lớp 1 theo từng dạng cụ thể. Mỗi dạng bài tập sẽ rèn luyện một kỹ năng toán học khác nhau, giúp trẻ phát triển tư duy so sánh, ước lượng và đo lường một cách toàn diện.

2.1. Bài tập thực hành đo độ dài

Đây là dạng bài tập cho trẻ trực tiếp đo các vật thể xung quanh bằng gang tay, bước chân, sải tay hoặc dùng thước để đo xăng-ti-mét (cm). Mục tiêu của dạng bài tập toán đo độ dài lớp 1 này là giúp trẻ làm quen với thao tác đo, hiểu được ý nghĩa của phép đo và thực hành áp dụng vào đời sống.

Bài 1: Sử dụng gang tay để đo chiều dài chiếc bàn trong nhà của em.

Bài 2: Dùng bước chân để đo chiều dài phòng khách.

Bài 3: Dùng thước kẻ có chia vạch để đo chiều dài của cây bút chì.

Bài 4: Đo chiều dài chiếc khăn tay bằng xăng-ti-mét rồi ghi kết quả.

Bài 5: Dùng sải tay để đo chiều ngang của tấm bảng trong lớp học.

2.2. Bài tập so sánh độ dài

Dạng bài tập toán lớp 1 đo độ dài này giúp trẻ nhận biết và so sánh độ dài giữa hai hoặc nhiều vật với nhau. Trẻ có thể sử dụng trực quan, đo thực tế hoặc dựa vào số đo đã có để đưa ra kết luận.

Bài 1 (SGK Toán 1 Kết nối - Bài 25): Con vật nào cao hơn?

Đáp án:

1. a) Con sư tử cao hơn con khỉ
2. b) Con mèo cao hơn con chuột
3. c) Con đà điểu cao hơn con gà
4. d) Con gấu cao hơn con cáo

Bài 2: Điền từ “dài hơn”, “ngắn hơn” hoặc “bằng nhau” vào chỗ trống:

- Cây bút chì dài 10cm  … chiếc tẩy dài 3cm.

- Đoạn dây đỏ dài 4 gang tay … đoạn dây xanh dài 5 gang tay.

- Hai que tính giống nhau có độ dài ….

Đáp án:

- Cây bút chì dài 10cm dài hơn chiếc tẩy dài 3cm.

- Đoạn dây đỏ dài 20cm ngắn hơn đoạn dây xanh dài 15cm.

- Hai que tính bằng nhau.

Bài 3: Khoanh vào vật có chiều dài lớn nhất:

1. Cái thìa 10cm
2. Cái thước 20cm
3. Cái bút 5cm

Đáp án: B. Cái thước 20cm

2.3. Bài tập đo độ dài có lời văn

Bên cạnh các bài tập thực hành và so sánh trực quan, trẻ lớp 1 còn cần làm quen với bài toán đo độ dài lớp 1 có lời văn. Dạng bài này giúp trẻ rèn kỹ năng đọc hiểu, xác định dữ kiện và vận dụng kiến thức đo lường vào giải quyết vấn đề.

Bài 1 (SGK Toán 1 Kết nối - Bài 28):

Thỏ, cáo và sóc chạy thi.

Bạn về đích thứ nhất đứng ở bục cao nhất.

Bạn về đích thứ ba đứng ở bục thấp nhất.

• Bạn nào về đích thứ nhất?
• Bạn nào về đích thứ hai?
• Bạn nào về đích thứ ba?

Đáp án:

• Bạn thỏ về đích thứ nhất
• Bạn cáo về đích thứ hai
• Bạn sóc về đích thứ ba

Bài 2: Nam có một sợi dây dài 10cm. Lan có một sợi dây dài 8cm. Hỏi sợi dây của Nam dài hơn sợi dây của Lan bao nhiêu cm?

Đáp án:

10 – 8 = 2 (cm) → Sợi dây của Nam dài hơn 2cm.

Bài 3: Lan dùng thước đo được chiều dài cây thước là 25cm. Chiều dài cây bút của Nam là 15cm. Hỏi cây bút của Nam ngắn hơn cây bút của Lan bao nhiêu cm?

Đáp án:

25 - 15 = 10 (cm) → Cây bút của Nam ngắn hơn cây bút của Lan 10cm

3. Những lưu ý khi dạy trẻ học Toán lớp 1 đo độ dài

Việc dạy trẻ lớp 1 làm quen với đo lường không chỉ là hướng dẫn cách đo mà còn là quá trình giúp trẻ hiểu bản chất, rèn tư duy và áp dụng thực tế. Để trẻ tiếp thu tốt kiến thức và làm hiệu quả các bài tập toán lớp 1 đo độ dài, phụ huynh nên lưu ý những điểm sau:

• Bắt đầu từ quan sát và so sánh trực quan: Trẻ nhỏ tiếp thu tốt qua hình ảnh và trải nghiệm thực tế. Hãy khuyến khích con so sánh chiều dài giữa các vật quen thuộc trước khi bước vào đo chính xác.
• Ưu tiên các hoạt động học qua chơi: Thay vì chỉ học lý thuyết, hãy biến các bài tập toán đo độ dài lớp 1 thành trò chơi đo chiều dài bằng gang tay, bước chân hoặc dùng thước để đo đồ vật trong nhà. Cách học này vừa hiệu quả vừa tạo hứng thú cho trẻ trong quá trình học.
• Dạy trẻ sử dụng thước đúng cách: Khi bắt đầu với đơn vị đo chuẩn như xăng-ti-mét, nhiều trẻ sẽ đặt sai điểm đầu thước hoặc đọc nhầm số. Hãy kiên nhẫn hướng dẫn từng bước, từ cách đặt thước, giữ thước, đến cách đọc số chính xác.
• Kết hợp luyện kỹ năng đọc hiểu với lời văn: Với các bài tập đo độ dài lớp 1 có lời văn, nên dạy trẻ đọc kỹ đề, xác định rõ yêu cầu, sau đó mới tiến hành đo và trả lời. Điều này giúp phát triển đồng thời năng lực toán học và ngôn ngữ.
• Gắn kiến thức vào tình huống thực tế: Cho trẻ đo chiều dài bàn học, chiếc khăn, chiều dài bước chân... sẽ giúp con thấy việc đo độ dài toán lớp 1 có ý nghĩa và ứng dụng ngay trong cuộc sống hằng ngày.

Ngoài ra, Giáo dục Con Tự Học gợi ý phụ huynh cho trẻ học bổ trợ môn Toán với Matific – nền tảng học toán tương tác được thiết kế dành riêng cho học sinh mầm non, tiểu học và THCS để giúp trẻ học tốt môn toán lớp 1.

Hàng ngàn hoạt động tương tác trên Matific tạo môi trường học tập hấp dẫn cho trẻ

Matific là chương trình học Toán dành cho trẻ lứa tuổi từ 4 đến 15, gồm hàng ngàn hoạt động tương tác, được giáo viên, phụ huynh và học sinh đặc biệt đánh giá cao vì khả năng giúp trẻ thay thế nỗi sợ toán bằng niềm yêu thích, say mê. Chương trình đang được sử dụng tại hơn 120 quốc gia, nhận được yêu thích của hơn 50 triệu người dùng là giáo viên, phụ huynh và học sinh. Chương trình hỗ trợ hơn 40 ngôn ngữ, trong đó có cả tiếng Anh và tiếng Việt. 

MUA DÙNG MATIFIC 01 NĂM

TÌM HIỂU THÊM VÀ HỌC THỬ MATIFIC

Qua bài viết vừa rồi, Giáo dục Con Tự Học đã chia sẻ những kiến thức trọng tâm về lý thuyết và bài tập toán lớp 1 đo độ dài. Mong rằng những gợi ý này sẽ giúp bạn đồng hành cùng con hiệu quả hơn trong quá trình học toán.