Sử dụng sách và truyện để chia sẻ các bài học về cuộc sống với trẻ

Elia 5 tuổi đến trường với một hộp bút chì màu lớn  và “còn mới nguyên”. Anna, bạn của Elia muốn trao đổi bộ bút đánh dấu của mình cho những chiếc bút chì màu mới. Elia đồng ý, nhưng nhanh chóng phát hiện ra rằng bộ bút đánh dấu đã được sử dụng nhiều lần. “Điều đó không công bằng!” Elia kêu lên với cô giáo. “Con muốn lấy lại bộ bút chì màu mới”. Sau vài giọt nước mắt và thương lượng, cô giáo đã giúp các cô gái thiết lập mọi thứ bằng cách trả lại đồ vật cho chủ sở hữu ban đầu.

Sau đó, vào giờ kể chuyện, cô giáo đã đọc một quyển truyện tranh cổ điển “A Bargain for Frances” (Một món hời cho Frances) của Russell Hoban cho cả lớp nghe. Mặc dù mâu thuẫn trong truyện xoay quanh một bộ cốc vỡ, nhưng thông điệp về chơi công bằng không bị mất đi đối với trẻ em. Cuốn sách là công cụ rất hay để khám phá bài học về cuộc sống một cách tinh tế, nhẹ nhàng với trẻ.

Mỗi câu chuyện sẽ là nền tảng cho cách chúng ta xử lý và trải nghiệm những sự kiện trong cuộc sống cũng như những cảm giác xung quanh chúng. Khả năng sáng tạo, chia sẻ và phản ứng lại với những câu chuyện là một trong những đặc tính xác định của con người. Trên thực tế, bộ não con người được lập trình để nhận thức các mô hình và bắt đầu các chuỗi câu chuyện, cuối cùng lưu trữ chúng trong trí nhớ dài hạn. Kết quả là, não bộ là một bộ xử lý có hiệu quả đáng kể của câu chuyện, cả thực tế và tưởng tượng.

Những cuốn sách/truyện tranh chất lượng cao với sự kết hợp của nghệ thuật thị giác và văn học sẽ làm say đắm trí tưởng tượng của trẻ, truyền đạt ý tưởng hoặc tin nhắn một cách hiệu quả. Những cuốn sách này là những công cụ dạy học hoàn hảo vì chúng giải quyết các cảm xúc mạnh mẽ mà trẻ cảm thấy, lập ra các chiến lược đối phó hiệu quả và đưa ra các khái niệm phức tạp, chẳng hạn như những cảm xúc hỗn độn hoặc cảm xúc khi mất đi người thân yêu, theo những cách thức phát triển thích hợp. Thêm vào đó, những cuốn sách/truyện tranh cũng dễ dàng giải thích được những từ khó, giúp trẻ hiểu rõ và ấn tượng lâu bằng hình ảnh thị giác. Những hình ảnh trong sách rất khác biệt so với những hình ảnh mà trẻ em xem trên truyền hình khi chúng luôn ở trên trang sách, trẻ có thể xem lại, sờ tay hay đưa ra nhận xét bất cứ lúc nào.

Cho dù chúng ta chia sẻ câu chuyện về gia đình, sự kiện lịch sử hay cảm xúc của chúng ta, câu chuyện là một cách để ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ của cuộc đời và những bài học bền vững. Chúng ta có thể khai thác sức mạnh của văn học và sử dụng nó để phát triển những đặc tính nhân cách tích cực ở trẻ nhỏ bằng cách đọc thường xuyên, chọn những cuốn sách phù hợp, và thưởng thức những câu chuyện cùng nhau.

Đọc cùng nhau sẽ tạo ra một sợi dây kết nối giữa các thành viên trong gia đình bạn, đồng thời nó cũng giúp con bạn có được sự liên kết giữa sách với niềm vui - một tiền thân quan trọng cho việc học tập, và mong muốn được đọc.

Để khai thác tối đa các câu chuyện đọc cùng con, bạn nên:

1. Xem trước sách một cách cẩn thận.

Hãy xem xét cẩn thận sự hứng thú, tuổi, và cả sự chú ý của con bạn. Đọc các bài đánh giá sách, nói chuyện với giáo viên của con, tìm hiểu những quyển sách mà cha mẹ khác đang chia sẻ với con cái. Chọn sách về những trải nghiệm quen thuộc, cụ thể, trong đó nhân vật chính có cùng độ tuổi với con của bạn. Điều này sẽ giúp trẻ học những từ trẻ cần để nói lên cảm xúc của mình.

2. Đặt mục đích cho việc đọc của bạn.

Thay vì mong con bạn lắng nghe câu chuyện và ngay lập tức đánh giá cao thông điệp của truyện, hãy hướng dẫn trẻ biết cách nghe những gì cần nghe. Ví dụ, nếu bạn đang đọc “One Duck Stuck” (Một con vịt bị mắc kẹt) của Phyllis Root, một cuốn sách về giải quyết vấn đề, bạn có thể nói: “Khi chúng ta đọc, chúng ta hãy chú ý vào cách mà từng con vật đã giúp con vịt không bị mắc kẹt”.

3. Hướng sự chú ý của trẻ đến điểm cốt lõi của câu chuyện.

Thay vì làm gián đoạn mạch văn của câu chuyện bằng cách đặt câu hỏi nhanh cho trẻ, bạn hãy sử dụng thời gian này để tập trung vào các trang quan trọng và thảo luận về ý nghĩa của câu chuyện.

4. Khuyến khích con bạn suy nghĩ nghiêm túc.

Mỗi câu chuyện là một cách an toàn để trẻ em khám phá cảm xúc và hành vi. Một cuốn sách như cuốn “The Last Puppy” của Frank Asch cho trẻ cơ hội để suy nghĩ vào việc “tập trung tìm kiếm”. Hãy dẫn dắt trẻ suy nghĩ về những chiến lược mà trẻ sẽ sử dụng để khiến cho người khác chấp nhận trẻ. Trước hết, bạn hãy bắt đầu với một bản tóm tắt về “Những điều con chó con đã thử làm?”. Sau đó, bạn  nhấn mạnh điểm cốt lõi của câu chuyện với những câu hỏi như: “Cuối cùng điều gì đã thu hút được sự chú ý của cậu chủ?” ,“Tại sao con nghĩ rằng việc kết bạn bằng cách sủa om sòm của chú chó này đã không thực sự hiệu quả?”, và “Cách tốt nhất để kết bạn là gì?”.

5. Thảo luận về cuốn sách để củng cố thông điệp thiết yếu của nó.

Khuyến khích trẻ  suy ngẫm về những bài học trong các câu chuyện và luyện tập  diễn đạt cảm xúc của mình bằng lời. Bạn hãy thử ba cách sau:

- Kết nối với nhân vật: “Ai là nhân vật yêu thích của con? Tại sao?”; “Có ai/nhân vật nào trong cuốn sách giống con không? Nhân vật đó giống con như thế nào?”.

- Kết nối với thông điệp: “Phần tốt nhất của cuốn sách là gì? Phần tồi tệ nhất của cuốn sách là gì?” “Nếu con có thể nói chuyện với bất kỳ nhân vật nào trong cuốn sách này, con sẽ chọn ai và con sẽ nói gì?”

- Liên quan đến bài học cuộc sống để phát triển kinh nghiệm cá nhân: “Xây nhà bằng rơm là một ý tưởng tốt?”; “Con sẽ nói gì với cậu bé luôn luôn nói dối?”

"The boy who cried wolf" - Một câu chuyện rất hay về dạy con về bài học không nên nói dối

Các câu chuyện, dù là hư cấu hay dựa trên kinh nghiệm thực tế, đều là lý tưởng để củng cố các đức tính mà bạn muốn con mình phát triển. Với hàng ngàn cuốn sách để chọn, hãy chọn những cuốn sách hài hòa với những gì gia đình bạn yêu quý. Hãy xem xét các đặc điểm độc đáo của con bạn và các đức tính mà bạn đánh giá cao nhất, sau đó tìm những câu chuyện cân bằng được cả hai.

Thu Mới (lược dịch từ Scholastic)