Một số cách dạy con dựa theo lý thuyết tám loại hình trí thông minh của Gardner Howard

Về mặt nguyên tắc, khi xây dựng lý thuyết tám loại hình trí thông minh, Gardner và đồng nghiệp muốn dành lại cơ hội và tìm lối ra cho những người không có được cơ may phát triển toàn diện (hoặc nhiều mặt).

Nói một cách đơn giản là người ta muốn dùng nó để thuyết phục các nhà giáo dục, các cha mẹ và xã hội, hãy chấp nhận sự phát triển không đồng đều của một số trẻ / hoặc người lớn, để giúp họ phát triển tốt loại hình trí thông minh nổi trội của họ, để có thể phát triển được một / hay nhiều niềm đam mê, để có thể có nghề nghiệp phù hợp sở trường....

Nhưng nếu chúng ta dựa vào lý thuyết của ông để dạy con phát triển trên nhiều lĩnh vực thì cũng rất tốt.

****************

Trong bài viết này mình chỉ muốn bàn đến việc với những gia đình mà cha mẹ không đủ điều kiện về kinh tế cũng như thời gian để đầu tư một cách ác liệt cho con, thì nên và có thể làm gì để giúp con phát triển bản thân một cách toàn diện / hoặc không toàn diện mà vẫn có thể đạt được một số mục đích nhất định, nên người...

Có rất nhiều cách để dạy con, ở đây mình chỉ đưa ra một số nguyên tắc và một số ví dụ thôi.

1- Về các hoạt động của hai bàn tay liên quan đến sự phát triển cả hai bán cầu não

Điều này dựa trên một số nghiên cứu về não, người ta thấy có sự liên quan giữa hoạt động của hai bàn tay, đặc biệt là các đầu ngón tay, đến sự phát triển của hai bán cầu não.

Thường thì, nếu ko được chú ý, người thuận tay nào thì bán cầu não phía đối diện sẽ phát triển hơn, vì vậy nên sau này mới xuất hiện các nghiên cứu về các hoạt động đều của cả hai bàn tay nhằm kích thích cả hai bán cầu não cùng phát triển.

Như vậy dựa trên nguyên tắc này, thì cứ làm thế nào để hai bàn tay, đặc biệt là các đầu ngón tay, hoạt động đều và nhiều là được.

Ví dụ nếu gia đình có điều kiện/ hoặc những em thích học thì học đàn piano hoặc các loại đàn phím, bấm đều hai tay đều tốt.

Nhưng nếu ko thể / hoặc con còn quá nhỏ chưa học được, hoặc con không muốn học đàn phím thì còn nhiều kiểu hoạt động đầu ngón tay khác để giúp con mà cha mẹ có thể lựa chọn theo khả năng và sở thích của con.

Ví dụ :

- nặn đất, nặn bột (làm bột mì muối cho con nặn chẳng hạn),

- từ lúc bé xíu thì tâp vỗ tay, múa hai bàn tay, nắm ra nắm vào hai bàn tay

- lớn lên tý nữa có kiểu tập tay linh giác của Vĩnh Xuân Quyền vừa dẻo tay, vừa vận động hai bàn tay uyển chuyển nhịp nhàng),

- hoặc mua cái trống dạy con tập vỗ trống bằng hai tay,

- hoặc lúc nhỏ xíu nữa thì mua ít hạt các loại về đổ vào hai cái chậu nhựa cho con tập đong ra đong vào ...chơi, vo các loại hạt trong lòng bàn tay

(xin lưu ý là khi cho con chơi với hạt, người lớn phải ở bên cạnh trông chừng con, và có một cách nho nhỏ để tránh việc trẻ bỏ hạt vào mồm vừa học được cách phối hợp các hoạt động, là vừa đong đong đếm đếm, vừa đổ ra đổ vào, thì hát hoặc đọc các bài đồng dao, bài thơ ... )

- hoặc nhiều lúc, chỉ cần đơn đơn giản dạy con mỗi buổi sáng lúc tập thể dục thì nắm chặt tay phải, rồi đến tay trái, rồi cả hai tay, rồi tay phải, rôi tay trái, rồi cả hai tay nhịp nhàng... khoảng một, hai chục lần buổi sáng rồi có thể tăng dần lên...

2- Về trí thông minh âm nhạc

Các bạn có thể dạy cho con các bài đồng dao từ rất nhỏ, có những bài vừa hát vừa phối hợp vận động chân tay nhịp nhàng,

Hồi trước mình hay dạy con mấy trò này vào buổi tối ăn cơm xong, vừa nhẹ nhàng, vừa vui vẻ, làm con dễ ngủ nữa.

Hoặc đơn giản lấy vài bát nước gõ lanh canh, vừa dạy con gõ, vừa hát mấy bài nhẹ nhẹ vui vui. dạy con phân biệt âm cao âm thấp từ bát nước đầy bát nước vơi, lớn lên chút thì có thể cho học một nhạc cụ nào đó tùy vào khả năng, tùy con thích.

Hoặc đơn giản nữa là trò chơi gõ phách, kiểu con gõ lên bàn cho mình gõ lại, và ngược lại để luyện tai âm nhạc, nhịp điệu, các phối hợp nhịp nhàng...

Rồi chơi các trò múa hát, nhảy theo điệu nhạc...

3- Về trí thông minh môi trường thiên nhiên (thông minh tự nhiên)

Khi nào có điều kiện thì cho con đi nghỉ đó đây, vui vầy sông nước, sóng biển, lên rừng...nếu không có điều kiện chỉ cần chiều chiều dắt con ra vườn hoa, hay bờ sông, hay chỗ nào đó có tý cây cối, chỉ cho con từng loại lá loại hoa, về đặc điểm của nó, quan sát vài con kiến tha mồi làm tổ dưới đất...

Dạy dần cho con về tình yêu thiên nhiên, đi xem con vật nọ kia, tìm hiểu đời sống của nó.

Dạy con trồng cây, quan sát cây .. trồng mấy cái hạt nhỏ nhỏ trong mấy cái cốc là cũng có thể dạy con được nhiều thứ rồi đấy.

Lớn lên tý thì trồng cây thật trong chậu hoặc cho con ra làm vườn cùng...

Dạy con phân loại, sắp xếp cây cối, động vật... .

Rồi dạy con về bầu trời qua phim ảnh, qua buổi tối ra ngoài ngắm sao. Học về các chòm sao...

Lớn thêm tý thì dạy về sông ngòi, biển cả, rừng và các cách bảo vệ, phát triển rừng,....

Dạy con các cách tiết kiệm năng lượng và tái tạo năng lượng...

Dạy con các cách sống thân thiện với môi trường...

4- Về trí thông minh xã hội, giao tiếp với mọi người

Nên tận dụng các cơ hội để con được giao tiếp và tiếp cận xã hội bên ngoài thường xuyên, ví dụ chiều chiều có thể dắt con ra vườn hoa gần nhà chơi, nếu con mạnh dạn thì con sẽ tự chơi với bạn khác, nếu con nhút nhát, cha mẹ lưu ý đến việc trò chuyện với trẻ con và các cha mẹ khác để tạo điều kiện cho con bắt chước, cởi mở với người xung quanh.

Con mình từ hồi bé xíu đã có bao nhiêu bạn ở vườn hoa, bạn bằng tuổi cũng có, bạn ít hơn cũng có, các anh chị lớn có lúc chỉ ngồi đợi em Tít ra để chỉ cho em con dế anh mới đào được cũng có...

Lớn lên tý mình rất chú trọng việc tạo điều kiện cho con mời bạn về nhà chơi, dắt con hàng xóm đi chơi với con mình, hoặc mang bạn của con đi nông thôn cùng gia đình...

Tụi trẻ con thực ra có quan niệm về cuộc sống rất đơn giản lắm, chỉ cần thấy nhà mình ấm cúng, thấy bố mẹ cởi mở, dễ chịu với chúng nó, là nó thích rồi, nhà có nhỏ nhỏ tý, điều kiện thiếu thốn tý chúng nó vẫn vui

Hoặc mình mang con ra ngoài đường, đi chợ, đến chỗ này chỗ kia, mình đều vui vẻ cởi mở với mọi người, con mình cũng học được nhiều thứ từ đó. ....

Dạy con cách biểu đạt, cách phối hợp, cách chơi với bạn, cách giải quyết vấn đề trong các mối quan hệ, sự cảm thông, chia sẻ, thấu hiểu, tôn trọng người khác ...

..................

5- Về trí thông minh nội tâm (thông minh nhận thức)

Nên khuyến khích con đọc sách, tìm hiểu âm nhạc, tìm hiểu nghệ thuật, thiên nhiên, cho con vài cây bút màu để con tập vẽ vời từ nhỏ, giúp cho con tự suy nghĩ, tự đặt câu hỏi, tự lục vấn các vấn đề ...

Đặc biệt nên tôn trọng những khoảng lặng của con, để con có thời gian suy nghĩ, mơ mộng, ước mơ...

Khuyến khích con viết nhật kí, ghi chép về cuộc sống...

Hướng con, trò chuyện với con để con biết thể hiện cảm xúc, biết tự đặt câu hỏi về bản thân, biết về những giá trị bản thân, hiểu về mình, sống có mục đích... là những điều rất quan trọng.

6- Về trí thông minh toán học cái này các bạn VN đều giỏi rồi, mình không dám múa rìu qua mắt thợ.

Nhưng mà nếu lúc con còn nhỏ, thì nên dạy toán qua trò chơi, dạy con về lo gic, dạy con cách lập luận, cách đặt câu hỏi, cách giải quyết vấn đề... từ các vấn đề đơn giản, và cứ từ từ đi tới chứ mình không thích kiều nhồi nhét quá nhiều, quá nhanh.

Và mình nghĩ, dù bây giờ có máy tính rất nhiều, nhưng vẫn nên dạy con tính nhẩm các bạn ạ. Vì điều này giúp thêm cho độ nhanh nhạy của trí não...

7- Về trí thông minh ngôn ngữ, văn học:

Dạy con qua đọc sách, phim ảnh, báo chí, đọc thơ, và các hoạt động như mình kể trên, cộng với việc mình rất khuyến khích con ghi chép, sáng tác để phát triển phần này

Dạy, và làm cho con yêu thích đọc sách. Lớn lên chút thì dạy con kể chuyện, đọc thơ, diễn kịch, viết....

8- Về trí thông minh nghe nhìn, không gian:

Nhiều người sử dụng hình ảnh, tranh vẽ, hình không gian ba chiều,... để dạy con.

Dạy con quan sát hình ảnh, lắng nghe bằng tai, mô tả, xây dựng lại hình ảnh trong đầu...

Dạy con biết định vị / định hướng trong không gian... tìm đường đi,

9- Về trí thông minh vận động :

Thì quan trọng nhất là phải tìm được các cách phát triển cả vận động tinh và vận động thô. Mục đích số 1 là để con có sức khoẻ dẻo dai, biết sử dụng thân thể một cách nhịp nhàng, chân tay khéo léo...Vận động tốt và đủ thì trí não được nuôi dưỡng, phát triển tốt hơn.

Điều này cũng tùy vào sở thích của trẻ con và khả năng của gia đình mà lựa chọn.

Vận động tinh phát triển nhiều qua các hoạt động của bàn tay, ngón tay như mình nói ở phần một. Lớn chút có thể dạy con đan lát, thêu thùa, kim chỉ vá may, hoặc nấu ăn, làm bánh, dọn nhà...

Vận động thô như đi lại nhịp nhàng, chạy nhảy, múa hát, tập thể thao, leo trèo, tập võ, đi xe đẹp , tập hít thở, tập các môn thể dục mềm, thăng bằng...đều tốt, chỉ cần đảm bảo an toàn cho con và chọn đúng thời gian là được rồi.

***************

Tóm lại, chắc các bạn đều đồng ý với mình, là chỉ cần mỗi ngày cha mẹ dành ra một ít thời gian cho con, một cách cần mẫn qua tháng năm, điều kiện vật chất cũng không cần nhiều, là đã có thể giúp con phát triển khá tốt và khá toàn diện rồi.

Nguồn: FB cô Nguyễn Thu Hằng